| Zajęcia 9. Interferencje i zakłócenia radiowe | ||
|
1. Interferencje w sprzęcie radiowym [ W opracowaniu ] 2. Eliminacja interferencji [ W opracowaniu ] 3. Zakłócenia radiowe Radioamator podczas pracy ma do czynienia z zakłóceniami utrudniającymi mu odbiór oraz z zakłóceniami wywołanymi u innych (np. w odbiornikach radiowych oraz telewizyjnych) spowodowane jego pracą w eterze. Zakłócenia utrudniające odbiór mogą pochodzić z następujących źródeł: - zakłócenia od innych pobliskich radiostacji pracujących dużą mocą w okolicy jego częstotliwości odbioru, - zakłócenia od innych radiostacji pracujących sygnałem o złej jakości (częstotliwości pasożytnicze, kliksy...), - z sieci energetycznej (źródła zakłóceń iskrowych, np. silniki komutatorowe), - zakłócenia atmosferyczne, np. podczas wyładowań atmosferycznych, - zakłócenia od innych urządzeń domowych i przemysłowych, np. od komputerów, odbiorników telewizyjnych, zapłonów silników spalinowych. Zakłócenia wywołane przez pracę nadajnika amatorskiego mogą być spowodowane następującymi przyczynami: 1. przez bezpośrednie oddziaływanie sygnału o częstotliwości podstawowej lub wysoki poziom częstotliwości harmonicznych pokrywających się z częstotliwościami pracy odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych (rys. 5),  2. przez pośredni wpływ sygnału wyjściowego nadajnika na wejście odbiornika radiowego lub telewizyjnego, 3. bezpośrednie oddziaływanie przez pracę nadajnika nawet o poprawnym sygnale na różne odbiorniki niepracujące na częstotliwości wyjściowej nadajnika: odbiorniki radiowe, telewizyjne, gramofony, magnetofony, magnetowidy... Do pierwszej grupy zakłóceń należy zaliczyć harmoniczne częstotliwości fal krótkich docierających wprost na wejście odbiornika radiofonicznego, np. druga harmoniczna pasma 3,5MHz może powodować zakłócenia w paśmie 41 m lub piąta harmoniczna w paśmie 16m. Podczas analizy sygnałów zakłócających należy również uwzględnić sygnały lustrzane odbiornika radiofonicznego odległe od częstotliwości wejściowej o podwójną wartość częstotliwości pośredniej. Dla spotykanych częstotliwości pośrednich 455 lub 465kHz ich częstotliwość lustrzana będzie przesunięta o 910 lub 930kHz. Z tej prostej przyczyny trzecia harmoniczna z 3,5MHz może wywołać zakłócenia w odbiorze radiowym w paśmie 31 lub 25m. Innym przykładem może być tutaj przypadek, kiedy w nadajniku o częstotliwości 144MHz, uzyskanej z podwajacza częstotliwości, sygnał 72MHz powoduje zakłócenia pasma FM - OIRT oraz w 11 kanale telewizyjnym. W drugiej grupie zakłóceń chodzi o modulację skrośną występującą na wejściu odbiornika radiofonicznego lub mieszanie sygnału stacji amatorskiej z harmonicznymi oscylatora odbiornika radiofonicznego. W wyniku takiego mieszania może wystąpić sygnał różnicowy, leżący w zakresie częstotliwości pośredniej odbiornika. W bliskim sąsiedztwie nadajnika amatorskiego, na skutek oddziaływania silnego pola w.cz., może wystąpić powstanie na nieliniowej części charakterystyki elementu wejściowego (podobnie jak w diodzie) demodulacji sygnału, który następnie powoduje wystąpienie odbioru sygnałów niepożądanych, czyli zakłóceń wymienionych w grupie trzeciej. Specyficznym rodzajem zakłóceń, szczególnie występujących w starego typu odbiorników telewizyjnych, bardzo wrażliwych na wahania napięcia sieci, może być zrywanie obrazu lub inne jego zmiany wywołane modulacją napięcia sieci podczas pracy nadajnika telegraficznego. Przypadek taki może wystąpić przy sieci przeciążonej w rytm kluczowania nadajnika. Wyeliminowanie wielu zakłóceń pochodzących od nadajnika amatorskiego można osiągnąć poprzez właściwą instalację antenową, zarówno u krótkofalowca, jak i odbiornika radiowego czy telewizyjnego. Podstawowym warunkiem wyeliminowania wpływu oddziaływania anten jest odsunięcie ich jak najdalej od siebie (często jest to kłopotliwe czy niemożliwe, szczególnie w wielopiętrowych domach). Jedną z metod na wyeliminowanie częstotliwości harmonicznych oraz ich różnych kombinacji jest zastosowanie filtru dolnoprzepustowego na wyjściu nadajnika amatorskiego lub filtru górnoprzepustowego na wejściu odbiornika telewizyjnego. Oczywiście można stosować inne filtry KF, w których następuje tłumienie sygnału dla częstotliwości leżących powyżej 30MHz. W przypadku filtru na pasmo 2m najlepiej stosować filtr pasmowoprzepustowy 140...150MHz lub dolnoprzepustowy, o tłumieniu powyżej 150MHz.  Na rysunku 7 przedstawiono schemat prostego filtru górnoprzepustowego. Filtr ten jest na tyle prosty, że w przypadku zauważenia zakłóceń TV pochodzących od sąsiada krótkofalowca można własnoręcznie zlutować układ, który z dużym prawdopodobieństwem wyeliminuje zakłócenia. Jeszcze prostszy filtr przeciwzakłóceniowy można uzyskać poprzez kilkakrotne przełożenie przewodu anteny telewizyjnej czy przewodu sieciowego przez otwór ferrytowego rdzenia toroidalnego o średnicy ponad 20mm. Zakłócenia we wzmacniaczach małej częstotliwości można często wyeliminować poprzez zblokowanie wejścia (tak samo wyjścia oraz zasilania) dodatkowym dobranym kondensatorem o wartości rzędu 1...10nF (im większa wartość kondensatora na wejściu, tym większe tłumienie wyższych częstotliwości akustycznych). Jeżeli żaden ze sposobów nie rozwiąże problemu zakłóceń, pozostanie zmniejszyć moc wyjściową nadajnika bądź ograniczyć nadawanie choćby do czasu znikomej oglądalności TV. Bardzo pożyteczny algorytm postępowania w przypadku zakłóceń TV przedstawiono na rysunku 6. 
4. Pomiar interferencji i zakłóceń [ W opracowaniu ]
| ||
Pełny program kursu